مطالعه فرهنگ سازمانی شرکت های موفق ایرانی و شناسایی شباهت ها و تفاوت های آن ها

سازمان چیزی بیش از سطوح افقی و عمودی، واحدها و سلسله مراتب است و یک سازمان همانند یک فرد دارای یک شخصیت است. شخصیتی که دارای ویژگی های انعطاف پذیری، محافظه کاری و نوآوری است. در سازمان ها کارکنان نسبت به یک الگوی خاص رفتاری با هم توافق می کنند و این همان فرهنگ سازمانی است. امروزه به تبع تحولاتی که در عرصه های مختلف جهانی اتفاق می افتد بیش از پیش به اهمیت و نقش فرهنگ سازمانی در موفقیت ها و شکست ها اهمیت داده می شود و در حقیقت، فرهنگ سازمانی جانمایه اصلی نگرش ها، باورها و اعتقادات سازمان است که در کارکنان و عملکرد آنان تبلور می یابد. با توجه به اهمیت فرهنگ سازمانی در راستای دست یابی به اهداف سازمان، بی شک این شاخص در موفقیت شرکتهای برتر در هر یک از صنایع نمی تواند بی تاثیر باشد که این تحقیق نیز در جهت یافتن پاسخ سوالاتی در همین راستا طراحی شده است. با مطالعه فرهنگ سازمانی چهار شرکت برتر ایران یعنی شرکتهای اسنوا، حایر، لورچ و مانا در طول یک دوره سه ماهه، نتایج این تحقیق بیانگر آن است که دو بعد سازگاری و ماموریت، تاثیر معناداری بر فرهنگ سازمانی شرکتهای مورد بررسی دارند و بین میزان تاثیر عوامل فرهنگ سازمانی در شرکت های مورد بررسی نیز اختلاف معناداری وجود دارد. از سوی دیگر دارا بودن ماموریت و رسالت سازمانی در شرکتهای برتر ایرانی، مهمترین تبیین کننده فرهنگ سازمانی در این شرکتها میباشد که بیانگر نقش نیت و جهت استراتژیک، اهداف و مقاصد و چشم انداز روشن در موفقیت این سازمانهاست.روش به کارگرفته شده در این تحقیق تحلیلی- پیمایشی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از پژوهش میدانی استفاده می شود. در این مطالعه، با توجه به پیشینه تحقیق، شاخصهای مرتبط با فرهنگ سازمانی استخراج شده و با نظرسنجی از مدیران و کارشناسان 4 شرکت برتر خصوصی ایران که شامل شرکتهای اسنوا، لورچ، حایر و مانا میباشند، وضعیت هریک از شاخصها استخراج خواهد شد و بدین ترتیب با استفاده از تحلیل عاملی، روایی شاخصها در این بخش تائید خواهد شد. همچنین سطح کنونی فرهنگ سازمانی در این سازمانها تعیین خواهد شد و امکان وجود اختلاف معنادار در ابعاد مختلف فرهنگ نیز با استفاده از آزمون anova تعیین میگردد. در مرحله دوم سطح امتیازات هر یک از ابعاد 4 گانه فرهنگ سازمانی دنیسون در سازمانهای مورد بررسی مقایسه میگردد تا الگویی واحد در این میان یافته تا در آینده مورد استفاده دیگر سازمانها قرار گیرد. در این پژوهش به دلیل عدم دسترسی به کلیه کارکنان و مدیران شرکتهای اسنوا، جایر، لورچ و مانا، از روش نمونه گیری در جامعه محدود استفاده شد. با توجه به اینکه در پژوهش حاضر حجم جامعه آماری مورد مطالعه برابر با 860 نفر می باشد، جهت تعیین انحراف معیار جامعه از یک نمونه گیری مقدماتی استفاده گردید. بدین منظور پرسشنامه تحقیق به صورت تصادفی بین 30 نفر از کارکنان و مدیران جامعه آماری توزیع گردید. نتایج بررسی انحراف معیار سوالات پرسشنامه پژوهش حاکی از این بود که بیشترین انحراف معیار در جامعه برابر با 0.51 می باشد. بنابراین با توجه به انحراف معیار بدست آمده، حداکثر حجم نمونه برآورد شده در سطح خطای 5 درصد برابر با 273 نفر می باشد که بعد از توزیع پرسشنامه، تعداد 285 پرسشنامه کامل مبنای تحلیلها قرار گرفت با استفاده از نتایج تحلیل داده ها میتوان دریافت که تنها بعد چهارم فرهنگ سازمانی یعنی ماموریت و رسالت سازمان در هر 4 شرکت مورد بررسی دارای تاثیر معنادار بر فرهنگ سازمانی میباشد. این امر بدان معناست که تمامی این شرکتهای موفق (اسنوا، حاسر، لورچ و مانا) دارای یک ماموریت قوی سازمانی میباشند. این نتیجه با نتایج تحقیق (حقیقی و همکاران، 1389) همراستا میباشد بدین گونه که در تحقیق مذکور بیان شده است که ارتباط معناداری بین ماموریت سازمان با عملکرد سازمانی وجود دارد. از آنجا که 4 شرکت مورد بررسی همگی دارای عملکرد بسیار بالایی بوده و جزو شرکتهای برتر کشور در سال 1390 میباشند میتوان گفت که رسالت سازمانی به عنوان یکی از عوامل تبیین کننده فرهنگ سازمانی و از طریق تاثیر بر درونی سازی فرهنگ در بین کارکنان میتواند بر عملکرد سازمان اثرگذار باشد. لازم به ذکر است که ماموریت امروزه در کانون توجه مدیر هر سازمانی قرار گرفته است و از این رو دو هدف را دنبال میکند: 1- راهنمایی برای تصمیم گیری 2- برانگیختن و تحریک کارکنان در جهت رسیدن به اهداف سازمان (forbes & seena, 2006). همانگونه که مشاهده میشود این دو هدف، ارتباط تنگاتنگی با اهداف فرهنگ سازمانی نیز دارد که در نهایت، ماموریت و فرهنگ سازمان را به یک سو هدایت میکند. ماموریت، شامل تعریف و تعیین جهت های طولانی مدت برای سازمان است. ماموریت یا رسالت یک سازمان ارایه-دهنده اهداف و معانی و مفاهیمی از سازمان است که به وسیله تعریف نقش اجتماعی و تعریف اهداف بیرونی سازمان به دست آمده است و شاخص های ویژگی ماموریت عبارتند از: - نیت و جهت استراتژیک - اهداف و مقاصد - چشم انداز نیت و جهت استراتژیک بیانگر آرمان سازمان بوده و چگونگی ایفای نقش و مشارکت افراد را در سازمان روشن میسازد. اهداف و مقاصد همان مجموعه ای روشن از اهداف و مقاصد کوتاه مدت میباشند که میتواند با ماموریت چشم انداز و استراتژی سازمان مرتبط باشد و جهت های روشنی را برای هر فرد در کارش فراهم آورد. در نهایت چشم انداز، دیدگاهی مشترک از حالت مطلوب آینده می باشد. چشم انداز مجموعه ارزش های بنیادین سازمان را شکل داده و اذهان و قلوب افراد سازمان را تسخیر می کند و در عین حال فراهم کننده جهت بوده و به عنوان راهنمایی برای افراد سازمان است (denison, 1996). میدهد میانگین کل فرهنگ سازمانی در هر چهار شرکت مورد بررسی بیش از حد متوسط (3.5) میباشد که بیانگر وجود فرهنگ سازمانی نسبتا قوی در شرکتهای موفق است. در مجموع بعد ماموریت از نظر میانگین نیز با دارا بودن عدد 4.32 نسبت به سایر ابعاد از وضعیت مناسب تری برخوردار است. در میان شرکتها نیز شرکت ماکارونی مانا با میانگین 4.53 بیشترین و شرکت اسنوا با امتیاز 3.5 کمترین امتیاز فرهنگ سازمانی را به خود اختصاص داده اند که تفاوت در این امتیازات مسلما علل دیگری دارد که مطالعات آتی میتوانند به آن بپردازند.